ბავშვთა შრომა დღემდე გამოწვევას წარმოადგენს გლობალურ დონეზე. არაერთი ბრენდი გამხდარა კრიტიკის საგანი მის მიერ დასაქმებული ბავშვებისა თუ არასათანადო გარემოს, ანაზღაურებისა და სამუშაო პირობების გამო. „ბიზნესპრესნიუსი“ დაინტერესდა, რა მდგომარეობაა საქართველოში ამ კუთხით.
საქართველოში ბავშვთა შრომის ეროვნული კვლევა საქსტატმა ბოლოს 2015 წელს ჩაატარა. აღნიშნული კვლევაში დეტალურად იყო განხილული ბავშვების ჩართულობა ეკონომიკურ საქმიანობაში, ეს მოიცავდა სახლისა და სამეურნეო საქმიანობებში ჩართულობასაც, ბავშვთა საგაკვეთილო მოსწრებასა და სხვა.
თუმცა 2015 წლის შემდეგ მსგავსი ტიპის ძირეული კვლევა არ ჩატარებულა. მონაცემებს ბავშვთა შრომის შესახებ ამჟამად იკვლევს შრომის ინსპექციის სამსახური, თუმცა შრომის ინსპექციის მანდატი ვრცელდება მხოლოდ ისეთ შემთხვევებზე, როდესაც არასრულწლოვანი დასაქმებულია ობიექტზე და გვყავს დამსაქმებელი (ფიზიკური პირი, იურიდიული ან ამხანაგობა).
„ბიზნესპრესნიუსი“ შრომის ინსპექციის სამსახურის უფროსის პირველ მოადგილეს ნატო ნათენაძეს საქართველოში ბავშვთა შრომის ნაწილში გამოვლენილი დარღვევების შესახებ ესაუბრა. ნათენაძე აღნიშნავს, რომ „ბავშვთა შრომა თავისი არსით არის საკანონმდებლო მოთხოვნების დარღვევა, ვინაიდან გულისხმობს ისეთ საქმიანობას, რომელიც ზიანს აყენებს ბავშვის ჯანმრთელობას, ფიზიკურ, გონებრივ განვითარებას, ხელს უშლის სწავლაში, დასვენებაში და ა.შ“.
მანვე აღნიშნა, რომ ყოველწლიურად იზრდება ინსპექტირების პროცესი და გამოვლენილი დარღვევების რაოდენობაც. სხვადასხვა ობიექტზე ბავშვთა შრომის კუთხით გამოიკვეთა ისეთი შეუსაბამობები, როგორებიცაა სამუშაო საათების აუნაზღაურებლობა, ხელშეკრულების არარსებობა, ზეგანაკვეთური სამუშაო საათები და სხვა.
რაც შეეხება სტატისტიკას, შრომის ინსპექციის სამსახურის ანგარიშიდან ირკვევა, რომ საქართველოში გასულ წელს ბავშვთა შრომის ნაწილში დარღვევა დაფიქსირდა 11 ობიექტში 23 არასრულწლოვანის მიმართ. 23-დან 22 ეხებოდა შრომის კოდექსის, ხოლო ერთი შრომის უსაფრთხოების წესების დარღვევას. ჯამში აღნიშნული ობიექტები 64 400 ლარით დაჯარიმდა.
როგორც ნათენაძემ აღნიშნა, გამოვლენილი შემთხვევების უმეტესობა თბილისში და აჭარაში იყო, ამასთანავე, დარღვევები გამოვლინდა იმერეთსა და კახეთშიც.
ბავშვთა შრომასთან დაკავშირებით გამოვლენილი შეუსაბამობებიდან უმეტესობა განთავსებისა და კვების ობიექტების სფეროსთან იყო დაკავშირებული.
„ყველაზე ხშირად 18 წლამდე არასრულწლოვნის შრომითი უფლებების დარღვევის ფაქტს ადგილი ჰქონდა განთავსების საშუალებებით უზრუნველყოფის და საკვების მიწოდების საქმიანობების I სექციაში“, – ნათქვამია ანგარიშში.
აღსანიშნავია ისიც, რომ შრომის კოდექსის მიხედვით, განსაზღვრულია ისეთი სამუშაოები, სადაც არასრულწლოვანთა დასაქმება დაუშვებელია, ასეთი გახლავთ სამშენებლო სექტორი. ნათენაძის თქმით, გასულ წელს გამოვლინდა ერთი შემთხვევა, რა დროსაც არასრულწლოვანი დასაქმებული იყო მშენებლობაზე.
შრომის ინსპექციის სამსახურის ანგარიშის თანახმად, გამოვლენილი დარღვევის გამო, აღნიშნულ ობიექტზე სამშენებლო პროცესი შეჩერდა. ამასთანავე, ბოლო 2 წლის განმავლობაში ამავე კომპანიაში დაფიქსირდა სხვა კრიტიკული შეუსაბამობებიც, რის გამოც, სამშენებლო კომპანია 50 000 ლარით დაჯარიმდა.
„სამშენებლო ობიექტზე ნებისმიერი არასრულწლოვანის მუშაობა უკვე ითვალისწინებს სამშენებლო პროცესის შეჩერებას, რაც ამ კონკრეტულ შემთხვევაში განხორციელდა“, – დასძინა ნათენაძემ.
ნათენაძის თქმით, ყველაზე მძიმე შემთხვევა ეხებოდა არასრულწლოვნის იძულებით შრომას. გამოვლენილ ფაქტზე დაჯარიმდა ობიექტი.
„შრომის ინსპექციის სამსახურს აქვს შემთხვევა, როდესაც დაადგინა მან არასრულწლოვანის იძულებითი შრომის ფაქტი, რაც ყველაზე მძიმე დარღვევა იყო არასრულწლოვანის საკითხზე მუშაობისას“, – განაცხადა ნატო ნათენაძემ.