ამერიკელმა მკვლევარებმა დაადგინეს, რომ მხოლოდ ერთ უძილო ღამეს შეუძლია გაზარდოს ჰორმონ დოფამინის გამოყოფა და
გაზარდოს ტვინში სინაფსური პლასტიურობა რამდენიმე დღის განმავლობაში. მეცნიერებმა ეს ეფექტი ძილის მწვავე დეპრივაციის შემდეგ შეადარეს სწრაფი ანტიდეპრესანტების ეფექტს. კვლევის შედეგები გამოქვეყნდა ავტორიტეტულ ნეირობიოლოგიურ ჟურნალში Neuron.
ექსპერიმენტში მეცნიერებმა დააფიქსირეს, რომ უძილო ღამის შემდეგ, თაგვების ქცევა შეიცვალა – ისინი უფრო აგრესიული, ჰიპერაქტიური და ჰიპერსექსუალური გახდნენ, ვიდრე ცხოველთა საკონტროლო ჯგუფი, რომლებსაც ნორმალური ღამის ძილი ეძინათ. „ძილის ქრონიკული დაქვეითება კარგად არის შესწავლილი და მისი უარყოფითი შედეგები ფართოდ არის დოკუმენტირებული. თუმცა, ძილის მოკლევადიანი დარღვევა – როდესაც სტუდენტი გამოცდის წინ ათევს ღამეს – ნაკლებად გამოკვლეულია. ჩვენ აღმოვაჩინეთ, რომ ძილის დარღვევას აქვს ძლიერი ანტიდეპრესანტული ეფექტი და აღადგენს ტვინს. ეს არის მნიშვნელოვანი შეხსენება იმისა, თუ როგორ შეიძლება ჩვენმა ყოველდღიურმა აქტივობებმა, როგორიცაა უძილო ღამე, ფუნდამენტურად შეცვალოს ტვინი სულ რაღაც რამდენიმე საათში“, – ციტირებს Neuroscience News კვლევის ერთ-ერთ ავტორს და ჩრდილოდასავლეთის უნივერსიტეტის ნეირობიოლოგიის ასისტენტ პროფესორს ევგენი კოზოროვიცკის.
როგორც ნეირომეცნიერები აღნიშნავენ, ჰიპერაქტიურობა ძილის ხანმოკლე დარღვევის შემდეგ გაქრა რამდენიმე საათში, მაგრამ ანტიდეპრესანტული ეფექტი თაგვებში გაგრძელდა რამდენიმე დღის განმავლობაში.
დაკვირვებით, თუ რა ხდებოდა ამ დროს საცდელ პირთა ტვინის სხვადასხვა უბანზე, მეცნიერებმა დაადგინეს, რომ ტვინის ოთხი უბნიდან სამი მონაწილეობდა დოფამინის გამოყოფაში უძილო ღამის შემდეგ, მაგრამ ანტიდეპრესანტული ეფექტი გაქრა მხოლოდ დოფამინის მიღების შემდეგ. მედიალური პრეფრონტალური ქერქის რეაქცია დათრგუნული იყო. ნეირომეცნიერების აზრით, ეს ნიშნავს, რომ პრეფრონტალური ქერქი შეიძლება იყოს კლინიკურად მნიშვნელოვანი რეგიონი თერაპიული მიზნების ძიებაში, რაც მნიშვნელოვანია წამლის განვითარებისთვის.
მაგრამ ნუ გადაწყვეტთ ამ ხერხით განწყობის გაუმჯობესებას.
პირველ რიგში, ექსპერიმენტი მხოლოდ თაგვებზე ჩატარდა.
მეორეც, მეცნიერები გვახსენებენ კარგი ღამის ძილის მნიშვნელობას და გვაფრთხილებენ ძილის ქრონიკული ნაკლებობის შესახებ, რაც ჯანმრთელობის სერიოზულ რისკებთან არის დაკავშირებული. განწყობის სწრაფად ასამაღლებლად, ისინი გვირჩევენ, სასეირნოდ ან სპორტდარბაზში წასვლას.
და მესამე, გარკვეული დაავადებების მქონე ადამიანებში, ცირკადული რითმების ხანმოკლე ცვლილებებმაც კი შეიძლება უარყოფითად იმოქმედოს ფსიქიკურ ჯანმრთელობაზე