ეს ხალხი ბატონობდა იტალიაში რომის რესპუბლიკის მოსვლამდე დიდი ხნით ადრე. სწორედ ეტრუსკული ცივილიზაციის ფრაგმენტებზე გაჩნდა ლათინური არქიტექტურა, კულტურა და ყველაზე ნათელი რელიგიური წეს-ჩვეულებები. როგორ გაჩნდა და სად გაქრა ეს ლეგენდარული ხალხი?
ეტრუსკული ცივილიზაცია განვითარდა ერთდროულად ძველ (არქაულ) საბერძნეთთან და მრავალი თვალსაზრისით მისი მსგავსი იყო. ეტრუსკები ცხოვრობდნენ გაერთიანებებში გაერთიანებულ ქალაქ-სახელმწიფოებში.
მათ გადაიღეს ბერძნული ღმერთების პანთეონის ნაწილი, თუმცა ეტრუსკების რელიგია უფრო ბნელი იყო და ბევრი აკრძალვა ჰქონდა. აქაც თითქმის იგივე სოციალური სტრუქტურა არსებობდა. ცივილიზაცია სოფლის მეურნეობით იყო დაკავებული და აქტიურ საზღვაო ვაჭრობას აწარმოებდა.
ძვ. წ. VII საუკუნისათვის 12 უძლიერესი ეტრუსკული ქალაქი გაერთიანდა ლიგაში და დაამყარა დომინირება ზემო და ცენტრალური იტალიის მოსახლეობაზე. ამ დროს ეტრუსკები თანაბარ პირობებში ეჯიბრებოდნენ საბერძნეთს და კართაგენს ხმელთაშუა ზღვაში ლიდერობისთვის.
მმართველობის დომინანტური ფორმა იყო აბსოლუტური მონარქია. უდიდესად აღიარეს ქალაქი ტარკინი. მისმა დამფუძნებელმა მეფემ, ტირენსმა, სახელი მთელ მოსახლეობას დაარქვა. ლათინები ეტრუსკებს ტირენელებს უწოდებდნენ. მამაკაცები და ქალები თანაბარი უფლებებით სარგებლობდნენ. ამასთან, ქალები აძლევდნენ თავიანთ გვარებს შთამომავლობას.
ეტრუსკებიდან რომაელებმა მიიღეს თაღოვანი სტრუქტურების, ტოგას ტანსაცმლის, დამწერლობის, ნომრების, ვალუტის სახელწოდების, დაკრძალვის წეს-ჩვეულებების, გლადიატორთა ბრძოლების აგების ტექნიკა და მრავალი სხვა. ფაქტობრივად, ეტრუსკების მიღწევები და კულტურა გახდა რომაული ცივილიზაციის საფუძველი.image
როგორ წამოიშვა ეტრუსკების ცივილიზაცია?
ისტორიკოსებს შორის გაბატონებულია აზრი, რომ ეტრუსკები ცენტრალური და ჩრდილოეთ იტალიის ავტოქტონური მოსახლეობაა. კერძოდ, მეცნიერები ეტრუსკების მემკვიდრეობას ასახავს პროტო-ვილანოვანური არქეოლოგიური კულტურიდან, რომელიც არსებობდა ჩვენს წელთაღრიცხვამდე მე-12 საუკუნეში.
რიგი მკვლევარები მათ ყველა იტალიური ტომის, მათ შორის ლათინებისა და მომავალი რომაელების წინაპრად მიიჩნევენ. უშუალოდ ეტრუსკული კულტურა გამოირჩეოდა ჩვენს წელთაღრიცხვამდე X-IX საუკუნეებში.
რომაელები უფრო ახალგაზრდა ხალხი იყო. ითვლება, რომ მათ სხვა იტალიური ტომებისგან განსხვავება მხოლოდ ჩვენს წელთაღრიცხვამდე VIII საუკუნიდან დაიწყეს. რომაული დასახლებების გაშენების პერიოდი დაიწყო VII საუკუნის შუა ხანებიდან
არსებობს ვერსიაც, რომ ეტრუსკებმა დააარსეს რომი. ამას მოწმობს ეტრუსკებისთვის დამახასიათებელი სანიაღვრე სისტემა, ციხესიმაგრეები და უძველესი ქალაქის ინფრასტრუქტურის ზოგიერთი ელემენტი. თუმცა შესაძლებელია რომაელებმა ეს ტექნოლოგიები თავიანთი მაღალგანვითარებული მეზობლებისგან ისესხეს.
როგორც არ უნდა იყოს, სწორე ეტრუსკები მართავდნენ ძველ რომს სამეფოს პერიოდში. ძვ. წ. 509 წელს მეფე ტარქვინიუს II-ის განდევნის შემდეგ, ქვეყანაში შეიქმნა რესპუბლიკა. ამ მომენტიდან რომაელებმა დაიწყეს დამოუკიდებელი საგარეო პოლიტიკის გატარება. ისტორიკოსები იმავე პერიოდს მიაწერენ პირველ რომაულ-ეტრუსკულ ომებს. განაგრძეთ კითხვა
წყარო – intermedia.ge
