2023 წლის ზაფხული ბოლო წლებთან შედარებით ერთ-ერთი ყველაზე ცხელია. დღეს გაგრილება სხვადასხვა ტიპის კონდინციონერითაა შესაძლებელი თუმცა რა ხდებოდა მანამ სანამ კაცობრიობა ამ გენიალურ ტექნოლოგიას შექმნიდა?
კონდინციონერები 1901 წელს უილის კარისმა გამოიგონა. ამ შესანიშნავ გამოგონებამდე კი საზოგადოება საკმაოდ საინეტრესო გზით გრილდებოდა.
ვენტილატორის სკამები
ფილადელფიაში მცხოვრებმა მუსიკალური ინსტრუმენტების მწარმოებელმა ჯონ კრემმა 1780-იან წლებში გამოიგონა “ჭკვიანი გამაგრილებელი მოწყობილობა” და ამ პროცესში რამდენიმე ცნობილი კლიენტის გული მოიგო. საკონსტიტუციო კონვენციის ცხელ ზაფხულში, ჯორჯ ვაშინგტონმა ერთ ასეთ სკამში გადაიხადა 32 შილინგი და 6 პენსი. სკამზე დამაგრებული ვენტილატორი ღილაკზე ფეხის დაჭერით ირთვებოდა (როგორს უმეტესი საკერავი მანქანები). ასეთ სკამს ასევე ფლობდა ბენჟამინ ფრანკლინიც.
საძილე ვერანდები
კიდევ ერთი პრეზიდენტი, რომელიც დაინტერესებული იყო სიგრილის შენარჩუნებით, იყო უილიამ ჰოვარდ ტაფტი, რომელმაც 1910 წელს თეთრი სახლის სახურავზე ააშენა „საძილე ვერანდა“. სიცხეში სუფთა ჰაერზე დაძინება ითვლებოდა, რომ ჯანრმთელობისთვის ძალიან კარგი იყო. Popular Science-ის 1916 წლის გამოცემაში ასევე დაიბეჭდა ბავშვის ზომის საძილე ვერანდის გამოგონების შესახებ, რომელიც, ისევე როგორც დღევანდელი ფანჯრის კონდიციონერი, შეიძლება დამონტაჟდეს ნებისმიერ ურბანულ მაღალსართულიან კორპუსში, უზრუნველყოფდეს სუფთა ჰაერს ბავშვისთვის.
ტილოს ჩარდახები
ერთი რამ, რასაც მაშინვე შეამჩნევთ, როდესაც ათვალიერებთ ცნობილი შენობების ფოტოებს, კონდიციონერის გამოგონებამდე, არის ის, რომ თითქმის ყველა ფანჯარაზე არის ტილოს ჩარდახები. ანტიკურ ხანაში დაბრუნების შემდეგ, ჩარდახები სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვან ჩრდილს წარმოადგენდა მზის სითბოს შესანარჩუნებლად. მე-19 საუკუნის მეორე ნახევარში ახალი ფერები და ნიმუშები დაეხმარა ტილოს ჩარდახებს საზოგადოებაში მეტი პოპულარობა მოეპოვებინათ. ისინი სახლის მთავარი დეკორატიული მახასიათებელი გახდა. რაც შეეხება ფერებს, ყველაზე მდიდარი და ეფექტური კომბინაციები ნარინჯისფერი და ყავისფერია.
DogTrot სახლები
ამერიკული ხალხური არქიტექტურის მკვლევარებმა და Magnolia Network-ის Barnwood Builders-ის თაყვანისმცემლებმა უკვე იციან მე-19 საუკუნის აპალაჩიაში პოპულარული დოგტროტის ხის კაბინების გამაგრილებელი თვისებების შესახებ. ქარისგან გაჟღენთილი ნიავი გამოყოფდა ხშირად ცხელ სამზარეულოებს სახლის საძილე ადგილიდან და ქმნიდა გრილ ადგილს დასასვენებლად.
პუნკები
ხელით მომუშავე ჭერის ვენტილატორები სათავეს იღებს კოლონიურ ინდოეთში. ყოველწლიურად ათასობით ღარიბი სეზონური მუშაკი იყო იძულებული ან დაქირავებლი იმ მიზნით, რომ ოთახში დამონტაჟბული მავთული, რომელზეც თხელი ნაჭერი იყო დამაგრებული, ემოძრავებინათ წინ და უკან, რათა დიდგვაროვნებისთვის ცივ ნიავს დაებერა.
სასმელი Buttermilk
ინდოეთის ქვეკონტინენტმა მსოფლიოს კიდევ ერთი იდეა მისცა სიცხეში სიგრილის შესანარჩუნებლად: დალიეთ Buttermilk-ი. დღესაც, ცხარე რძის მრავალი სახეობა, რომელსაც ეწოდება ჩაასი (ან დუგი) მოიხმარება სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიაში და მსოფლიოს მრავალ დიასპორულ თემში. ის ასევე ჩვეულებრივი გამაგრილებელი იყო მე-19 საუკუნის ბოლოს და მე-20 საუკუნის დასაწყისში ჩრდილოეთ ამერიკაში – სასმელს ექიმებიც კი ნიშნავდნენ.
“უზარმაზარი წნევის მფრქვეველი” და “უზარმაზარი პროპორციების ყინულის კამერა”
ეს ძვირად, გრანდიოზულად და ზედმეტად დრამატულად ჟღერს, გასაკვირი არ არის, რომ ეს გაგრილების სისტემა გამოიყენებოდა თეატრებში. 1880-იან და 90-იან წლებში იმპრესარიოებმა ექსპერიმენტები ჩაატარეს სავენტილაციო სქემებზე, რომლებიც იყენებდნენ ელექტრო ვენტილატორების გარე ჰაერის შესაყვანად, ყინულით სავსე მიწისქვეშა სარდაფებზე გადასასვლელად და შემდეგ რეგისტრების მეშვეობით თონი თეატრების იატაკზე, როგორიცაა ნიუ-იორკის ვარსკვლავი.
Sash Windows
დღეს ადამიანების უმეტესობა ან ტოვებს ფანჯრებს დახურულს, ჭრის ან ხსნის ბოლომდე. მაგრამ ვიქტორიანელებს ჰქონდათ მშვენიერი გზა, რათა გამოეყენებინათ თავიანთი ფარდები ოთახის გასაგრილებლად. ფანჯრების უმეტესობისგან განსხვავებით, ამ სტილის გახსნა შესაძლებელია როგორც ზემოდან, ასევე ქვემოდან; ეს საშუალებას აძლევს გაცივებულ ჰაერს შევიდეს ქვემოდან, ხოლო თბილი ჰაერი ზემოდან გამოიდევნება.
არ დავისტრესოთ თავი სიცხისგან
თომას დარლინგტონი, M.D., ნიუ-იორკის ჯანდაცვის კომისარი 1904-1910 წლებში, თავად იყო საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ერთგვარი საყვარელი პროფესიის ინსპექტირების ენერგიული ადვოკატირებისთვის. მაგრამ რჩევა, რომელიც მან ნიუ-იორკ თაიმსს 1910 წელს მისცა, სიგრილის შენარჩუნებასა და კარგი ძილის შესახებ, საოცრად არამქვეყნიური იყო. ”ბევრი რამ შეიძლება გაკეთდეს ფხიზელი, მოწესრიგებული ცხოვრებით. აურზაურობა და ნერვიულობა, ან, როგორც ზოგიერთები მართებულად ამბობენ, „დასტრესვა“ ამინდთან დაკავშირებით გონებას და ნერვებს აფუჭებს, ამიტომ ძილი შეუძლებელია“.